Kącik japoński || Na fali fascynacji. "Szkarłatny kwiat kamelii" Antoni Ferdynand Ossendowski

Japonia to kraj, który fascynuje mnie już od dobrych kilku lat, ale dopiero nie tak dawno temu to zainteresowanie przeszło z "lubię czytać mangi/oglądać anime i sporadycznie przeczytać jakąś książkę podróżniczą" na "chcę faktycznie dowiedzieć się więcej o kulturze i historii tego kraju". Antoni Ferdynand Ossendowski też przeżył taką fascynację Krajem Kwitnącej Wiśni i na jej fali napisał kilka opowiadań opublikowanych w tomie zatytułowanym Szkarłatny kwiat kamelii. Jak podaje wydawnictwo, obok prozy Wacława Sieroszewskiego jest to jedno z najwcześniejszych świadectw zauroczenia Japonią.

Na pewno większość z Was wie, że Japonia przez bardzo długi czas trwała w bezwzględnej izolacji. Proces otwierania jej granic zapoczątkowała wizyta komodora Matthew Perry'ego wraz z flotyllą amerykańskich statków w 1853 roku. W 1854 podpisano traktat o pokoju i przyjaźni, a w 1856 pierwszy amerykański konsul podpisał traktat handlowy, na mocy którego Japonia otworzyła niektóre swoje porty na wymianę handlową. W ciągu dwóch następnych dwóch miesięcy Japonia podpisała kolejne traktaty handlowe z głównymi, europejskimi potęgami. Okres izolacji został więc zakończony dopiero w drugiej połowie XIX wieku.* To nie jest tak dawno temu i prawdopodobnie dlatego Japonia jako ten kraj pełen egzotycznej inności i obcości fascynuje nas i dzisiaj we wcale nie mniejszym stopniu.

Szkarłatny kwiat kamelii jest dokładnie tym, czym myślałam, że będzie — zapisem obcokrajowca, który zauroczony tą innością próbuje przelać swoje obserwacje na papier. Ossendowski zrobił to w formie króciutkich opowiadań po kilka, kilkanaście stron. Opowiadań jest w sumie 15, a cały zbiór zamyka się w 161 stronach. I niestety bardzo widać, że są to opowiadania pisane przez kogoś, kogo Japonia oczarowała, rozkochała w sobie, i kto dostrzega tylko to, co na jej powierzchni, co jest inne i egzotyczne. W Szkarłatnym kwiecie kamelii pełno więc pięknych gejsz, szlachetnych, pełnych poświęcenia samurajów, odważnych cesarzy, pomocnych mnichów czy szogunów. Jest opis rytuału harakiri, opowiadanie o gejszy wiosny, tańcu miecza czy o tym, jak wielkie znaczenie dla Japończyków ma bushido. Coś można więc z tego zbiorku wyciągnąć, ale większość tych tekstów ociera się o banał — jak historia o miłości cudzoziemca i gejszy, gdzie on wyjechał, a ona została w kraju, czy nie ma żadnej puenty — jak historia o uratowaniu polskiego dziecka przez japońskiego rybaka od skończenia jako posiłek rekina.

Nie miałabym z tym może aż tak wielkiego problemu, gdyby nie to, że i styl Ossendowskiego zupełnie do mnie nie trafił. Próbuje on budować bardzo ładne, poetyckie zdania, ale w moim odczuciu są one za bardzo patetyczne i egzaltowane, co w połączeniu z brakiem sensu niektórych historii czy wspomnianych banałów wywiera bardzo złe wrażenie. Jego historie pełne są romantyzmu i nostalgii, których ja zupełnie nie odczułam, a nawet więcej — w moim przypadku poszło to w zupełnie przeciwną stronę, zwłaszcza że tego romantyzmu było tutaj naprawdę dużo, a ja zazwyczaj stronię od takich historii. Być może to nie moja wrażliwość, ale zupełnie się od tego zbioru odbiłam i też nie uważam go za dobrze napisany. Powiedziałabym wręcz, że niektóre z tych opowiadań to poziom fan fiction osoby zafascynowanej Japonią. Szkarłatny kwiat kamelii wywołał więc we mnie tylko frustrację.

Książkę można przeczytać jako literacką ciekawostkę z uwagi na fakt, że jest to jeden z pierwszych zapisów zauroczenia Krajem Kwitnącej Wiśni, ale żebym polecała, to nie.

Za egzemplarz do recenzji

dziękuję wydawnictwu Zysk i S-ka

*Kultura japońska, Paul Varley, s. 229-230

P.S. To chyba najkrótszy wpis w historii mojego bloga. 

P.S.2 Kącik japoński, czyli nowa seria, którą chce tutaj wprowadzić. Pod jej szyldem będą publikowane wszystkie wpisy o książkach, które w jakikolwiek sposób dotyczą Japonii. :)