Łyżka dziegciu w beczce miodu. "Dawca przysięgi" Brandona Sandersona

Dawca przysięgi to tom, na który fani Sandersona czekali długo i niecierpliwie, aczkolwiek daleko nam było do tego poziomu, jaki mamy przy Wichrach Zimy. Na Brandona można liczyć. Decyzja wydawnictwa MAG, by rozdzielić Dawcę przysięgi na dwa tomy, pomiędzy którymi była półroczna przerwa w publikacji, spotkała się z ogromnym niezadowoleniem, do którego i ja dołączyłam. Nie wyobrażam sobie czytania tylko połówki tomu, toteż cierpliwie czekałam, aż na rynku dostępna będzie całość. Poniższy wpis również całości dotyczy. Spoilery z poprzednich tomów.

Dzisiaj nadeszła ta wiekopomna chwila, w której będę narzekać na Sandersona. Na początku muszę wylać wiadro frustracji na korektę Dawcy przysięgi. Pomyślałby kto, że skoro już i tak musieliśmy tyle czekać na premierę tych tomów, to przynajmniej mogłoby w nim nie być błędów. Niestety, one są. I to jest ich całkiem sporo. Głównie tyczy to braku spacji pomiędzy słowami, przez co często są one ze sobą sklejone. Nie jest tego tyle, żeby trafiało się na każdej stronie, ale mocno rzuca się w oczy — zwłaszcza w drugiej połowie. Dalej, są literówki. Nawet jeden błąd ortograficzny, którego nie wynotowałam sobie od razu i teraz nie potrafię znaleźć, ale był. W jednym miejscu brakuje wyraźnego odznaczenia pomiędzy dwoma punktami widzenia, przez co zlewają się one w jedno i nie wiadomo, gdzie zaczynała się część kolejnego bohatera. Moash raz został przemianowany na Marsha, a Amaram na Adolina, i to są akurat błędy, które nagminnie przytrafiały się u Waxa i Wayne w drugiej erze Z mgły zrodzonego. Poza tym... na litość boską, czy naprawdę w dialogach musiało być tyle "yyyyyy"?!

MAGu, wstydź się.

Fragment ilustracji z Dawcy Przysięgi, czyli dziwnych rysunków Shallan część pierwsza || źródło

Dawca przysięgi to powieść, która ma bardzo nierówno rozłożone napięcie i akcję. Sanderson zawsze robi tak, że największe i najbardziej epickie sceny mamy na koniec, ale w Dawcy wyjątkowo ta pierwsza połowa dziwnie się ciągnęła, podczas gdy w drugiej nabieraliśmy rozpędu... ale dopiero gdzieś od połowy. Zwykle, zanim dobrnęliśmy do tego epickiego, widowiskowego końca mieliśmy po drodze trochę ważnych fragmentów i jakiejś konkretnej akcji, ale tym razem w pierwszej połowie niemal ich brak (niemal — bo jednak jakieś są) i pokuszę się o stwierdzenie, że trochę wieje tam nudą. Jak już dochodzimy do czegoś ciekawszego, to najpierw trzeba przebić się przez ścianę tekstu, która do tego zmierza. Słowem: jakoś straszne rozwlekłe to wszystko. Poprzednie tomy ABŚ czytałam z zapartym tchem, tutaj natomiast bez żalu skończyłam książkę i nie umieram w oczekiwaniu na następną część. Dodatkowo Dawca przysięgi to ten tom, w którym zbieramy drużynę. Tutaj jednak nie dzieje się to na płaszczyźnie małej ekipy, która ruszałaby robić wielkie rzeczy, lecz na polu międzypaństwowym, ponieważ Dalinar buduje koalicję. Zjednocz ich, szeptał mu ciągle głos w umyśle, toteż Dalinar wciąż próbuje to zrobić, ale tym razem nie w obrębie własnego państwa, lecz sięga znacznie dalej. Wiąże się to ze sporą ilością polityki i gadania, co z kolei prowadzi do tego, że akcja jeszcze bardziej zwalnia. Swoją drogą bardzo podoba mi się to, jak fraza zjednocz ich nabiera coraz to szerszego znaczenia.

Przyznam się, że Dawca przysięgi na początku wzbudził we mnie dużo obaw. Zaczynaliśmy od kiepskich romansowych momentów Navani i Dalinara, które na szczęście były tylko przez chwilę. Dalinar z Kaladinem kończyli rozmowę pełnym patosu zdaniem "życie ponad śmiercią" płynącym z obu stron i naprawdę bałam się, że oni będą tak teraz za każdym razem. Na szczęście Sanderson zrobił to tylko raz i albo o tym zapomniał, albo uznał to za kiepski pomysł. Potem było już lepiej (choć to nieszczęsne "yyyyy" psuło mi wrażenia z całej książki), ale mam jeden poważny problem z Dawcą przysięgi. Tu prawie w ogóle nie ma Kaladina. Owszem, zaczynamy od jego wizyty w Palenisku, na którą wyruszał pod koniec Słów Światłości, ale potem jest go tyle, co kot napłakał — przynajmniej w pierwszej części, bo w drugiej już trochę wraca. Za to po Dawcy przysięgi mam absolutny przesyt Shallan i marzę o tym, żeby Sanderson wysłał ją na jakiś inny układ planetarny i nigdy więcej o niej nie wspomniał.

Urithiru || źródło

Dawca przysięgi jest tomem, który został poświęcony na przybliżenie nam postaci Dalinara, ale mam wrażenie, że główną bohaterką tego tomu została właśnie Shallan. Dziewczyna ma poważny kryzys osobowości przez kłamstwa, którymi żyje, co z jednej strony ogromnie mi się podoba, a z drugiej w takiej ilości, w jakiej zostało to przedstawione, można mieć tego serdecznie dość. Shallan bardzo ładnie poszła do przodu w Słowach światłości, miała tam swój potężny wątek i... no cóż, ogarnęła się, za to w Dawcy przysięgi jakby cofnęła się w rozwoju, znów stając się biedną, zagubioną, dziewczyną z supermocami. Jestem w pełni świadoma, że powodem tego jest poważny kryzys tożsamości i objawiona jej prawda, ale jednak było tego stanowczo za dużo i właściwie przez cały tom wałkujemy (znowu) Shallan. Za to Dalinar jest czymś cudownym w tym tomie, zwłaszcza te fragmenty, w których poznajemy jego przeszłość. Uroczy barbarzyńca — inaczej tego skomentować nie potrafię, no i jego historia tak bardzo łamie serce.

Wracając do Kaladina, Sanderson jest absolutnym sadystą, jeśli chodzi o tę postać. Kiedy już jest dobrze i Kaladin radzi sobie ze swoją deprechą, autor musi, po prostu musi czymś mu dowalić, żeby Kal nie miał za dobrze. Ale hej, to Kaladin, on cierpienie ma wpisane w swoje jestestwo. Uwielbiam jednak, jak Sanderson przedstawia jego depresję i to, że w ogóle zdecydował się na taką postać. Wszyscy Świetliści są złamani i muszą sobie z tym radzić, ale depresja i rozkminy Kaladina to coś, o czym uwielbiam czytać, z czym mogę się trochę utożsamiać i co rozumiem. Poza tym dzięki temu otrzymujemy bardzo fajny, choć krótki bromance. No i Adolin. Nie da się nie kochać Adolina, który nawet w najbardziej patowej sytuacji potrafi uszyć sobie wdzianko, żeby ładnie wyglądać.

Fragment ilustracji z Dawcy Przysięgi, czyli dziwnych rysunków Shallan część druga || źródło

Z przykrością muszę napisać, że w Dawcy Przysięgi znika klimat mostu czwartego. Sanderson co prawda zdecydował się na pokazanie kilku rozdziałów z perspektywy poszczególnych członków mostu, ale nie do końca podoba mi się rozbijanie mostu czwartego jako grupy na poszczególne jednostki, ponieważ wprowadza to nowe punkty widzenia, których i tak jest w książce dużo, i gubi tę atmosferę grupy szurniętych, lecz wesołych i zdeterminowanych wyrzutków. Z drugiej strony za żadne skarby nie pozbyłabym się malutkiego wątku Tefta.

Pisałam już przy okazji Słów światłości, że seria bardzo dobrze pokazuje konflikt moralny na tle tego, co jest właściwe, a co nie i kogo należy dźgać mieczem, a kogo nie. Dawca przysięgi pięknie to rozwija i to nie tylko u Kaladina, choć rzecz jasna u niego najmocniej. Bardzo mi się podoba również położenie akcentu na zwykłą ludność, która nie chce mieszać się w wojnę i nie rozumie, czemu właściwie ma walczyć. Świat nie bardzo nam się w tym tomie poszerza, choć dowiadujemy się więcej o państwach, które już poznaliśmy, i bardzo dużo na temat tajemnicy Świetlistych. Za to w Dawcy przysięgi jest najwięcej odniesień do Cosmere ze wszystkich tomów, jakie Sanderson napisał — nie licząc rzecz jasna Bezkresu magii (i są to odniesienia, które nawet ja wyłapuję). Zrobicie sobie przysługę, jeśli przeczytacie najpierw Rozjemcę (czy w starszym tłumaczeniu Siewcę wojny) oraz Tancerkę Krawędzi z Bezkresu magii (aczkolwiek Zwinki jest tu zaskakująco mało), przydałoby się też znać Elantris.

Fragment ilustracji ze sprenami Bramy Przysięgi. Uwielbiam! || źródło

Archiwum Burzowego Światła w Dawcy Przysięgi idzie w kierunku bardzo superbohaterskim. Właściwie otrzymujemy tutaj superbohaterów w klimatach fantasy i nie jestem pewna, czy to mi się podoba. Pustkowcy fruwają sobie po niebie z przydługą, ciągnącą się za nimi pelerynką, a Świetliści mają stanowczo zbyt potężne supermoce i są praktycznie nieśmiertelni. W pewnym momencie jeden z nich dostaje strzałą w głowę i... nic. Po prostu zaciągnął burzowe światło i się wyleczył. Jak czytelnik może bać się o ukochanych bohaterów, kiedy Ci bez problemu wyjdą z najgorszych ran i przeżyją? Kiedy w trybie terminatora zabijają wrogów od niechcenia, nawet się na nich nie oglądając? Co ciekawe, panie wydają mi się potężniejsze od panów i ciekawi mnie, czy było to zamierzone, czy też jest to mimowolny efekt załączającego się Mary Sue (patrz: Shallan). Tak czy inaczej, u Sandersona totalnie brakuje poczucia zagrożenia. To już najnowsze Avengers: Infinity War miało go więcej niż Dawca Przysięgi!

Zasadniczo jestem trochę rozczarowana tym tomem i obawiam się, co w ABŚ zadzieje się dalej. Nie martwcie się jednak za bardzo — to wciąż Sanderson i to wciąż dobra książka, która ma cudownego Dalinara i z którą siedziałam do trzeciej w nocy, bo nie mogłam przestać czytać, kiedy w końcu udało mi się wciągnąć (szkoda tylko, że udało mi się to dopiero po 1,5 tomu...). W porównaniu do dwóch poprzednich tomów Dawca przysięgi wypada jednak słabiej. Smutno mi z tego powodu, a już zwłaszcza przykro mi, że tak mało było tutaj Kaladina, co (bądźmy realistami) dość poważnie może rzutować na moją ocenę Dawcy. Jednak starając się być obiektywną, to ten tom naprawdę ciężej się czytało, był za bardzo rozwleczony, a zbyt potężne supermoce i superbohaterskie fantasy (z całym moim zamiłowaniem do superbohaterów) nie nastrajają optymistycznie, zwłaszcza kiedy pomyślę sobie o Mścicielach...

W serii:

1. Droga Królów

2. Słowa Światłości

3. Dawca Przysięgi (tom 1, tom 2)