Japonia razy dwa, czyli dwie książki, z których dowiesz się więcej o Kraju Kwitnącej Wiśni

W dzisiejszym poście chcę Wam przedstawić dwie książki o Japonii, które przeczytałam w ostatnim czasie, i które w mniejszym lub większym stopniu mogę polecić i Wam. W zasadzie obie były świetną lekturą i nie potrafiłabym wybrać, która z tych książek jest lepsza, ale też ciężko je porównać, ponieważ każda z nich podejmuje zupełnie inny temat.

W Japońskim wachlarzu Joanna Bator opisuje swoje refleksje i doświadczenia z pobytu w Japonii. To lekka, niezwykle absorbująca książka. Natomiast Ganbare! Warsztaty umierania Katarzyny Boni są z kolei pięknym, poruszającym reportażem o tragedii, która dotknęła Japonię w 2011 roku. Czyta się go płynnie i bez większych zgrzytów, ale podejmuje on temat bardzo trudny i nie jest to lekka lektura na jesienny wieczór.

Zapraszam :)

Japoński wachlarz. Powroty

Japoński Wachlarz po raz pierwszy został opublikowany w 2004 roku jako zapis wrażeń i przemyśleń z dwuletniego pobytu autorki w Kraju Kwitnącej Wiśni. W 2011 roku na rynek został wypuszczony Japoński Wachlarz. Powroty będący rozszerzeniem pierwszego wydania. Dodano nowe fragmenty, zdjęcia, a stare teksty poprawiono. Na taki właśnie egzemplarz natrafiłam ja, a biorąc książkę do ręki właściwie nie wiedziałam, czego się spodziewać. Mangowa dziewczynka na okładce nie nastrajała jakoś optymistycznie, dodatkowo tak naprawdę nigdy nie ciągnęło mnie do powieści Joanny Bator i wciąż nie zamierzam się za nie brać, ale książka o Japonii... no cóż, to co innego.

Na początku warto zaznaczyć, że twórczość Joanny Bator w środowisku japonistów jest mocno krytykowana, natomiast ja mogę oceniać ją jedynie jako laik. A jako osoba, która nie jest kulturoznawcą i o Japonii czyta jedynie hobbystycznie w pełni jestem książką zachwycona. To nie jest suchy reportaż ani literatura podróżnicza, właściwie ciężko określić jednoznacznie jaki jest to gatunek literacki. Autorka prezentuje nam swoje doświadczenia i refleksje na temat pobytu w tym kraju, a jej niezwykle lekkie pióro sprawia, że książkę czyta się bardzo szybko. Dodatkowo świetnie oddała atmosferę Tokio, przez co gorączkowo przewracamy kolejne strony nie chcąc uronić ani jednego słowa z tej orientalnej podróży. Bo widzicie, czytając książkę Joanny Bator naprawdę można się poczuć tak, jakby się w tej Japonii było. Być może jest to zasługa wchodzenia w detale, a może po prostu w miarę rzeczowe podejście do tematu. W Japońskim wachlarzu widzimy wycinek rzeczywistości, ale wycinek pokazany bardzo dobrze, ze szczegółami i przede wszystkim napisany tak, że chce się to czytać.

Dziesięć lat temu trafiłam do kraju, o którym nigdy nie marzyłam i o którym nie wiedziałam wiele. Tamta podróż wydawała się być jednorazową przygodą, piękną, ale nieznaczącą, którą los ofiarował mi na życiowym rozdrożu w jednym z niewiarygodnych zbiegów szczęśliwych okoliczności. Wiem, że z różnych powodów podobna wyprawa już mi się nie przydarzy, dlatego wspominam ją z czułością i nostalgią. Jej zapisem jest Japoński wachlarz, którego nową wersję oddaję Czytelnikom do rąk. Japoński wachlarz. Powroty, przewodnik osobisty i subiektywny, pozostaje tym, czym był od początku: kolekcją obrazków z podróży kreślonych wzorem zuihitsu, czyli „tak, jak pędzel prowadzi".

Nie mam zamiaru oceniać książki z merytorycznego punktu widzenia, bo zwyczajnie brak mi do tego wiedzy i umiejętności. Faktem jest jednak to, że Japoński Wachlarz. Powroty jest dla mnie książką niezwykle ciekawą, która na tle innych, nienaukowych pozycji ogólnie o Japonii wypada najlepiej. Joanna Bator opisuje swoje wrażenia zarówno z początku swojego pobytu, kiedy wszystko było dla niej obce jak i nowe, ale pojawiają się też teksty z późniejszych okresów, kiedy w Japonii czuła się już bardziej swobodnie. Na rynku można znaleźć jeszcze jedną książkę Bator o Japonii pt. Rekin z parku Yoyogi, a obie te pozycje zostały wydane w jednym, zbiorczym tomie zatytułowanym Japonia. Smaki i znaki.

Ganbare! Warsztaty umierania

Książka Katarzyny Boni to pozycja zupełnie inna od poprzedniej, ale polecam ją równie mocno, jak Japoński wachlarz. Jest to reportaż o kataklizmie, który nawiedził Japonię w 2011 roku. Miało wówczas miejsce najsilniejsze trzęsienie ziemi, które odnotowano w Japonii od 140 lat, a które jednocześnie jest czwartym co do wielkości trzęsieniem ziemi na świecie. Po nim nastąpiła ogromna fala tsunami, która wdarła się na 10 kilometrów w głąb lądu, pozostawiając po sobie jedynie śmierć i zniszczenie. W wyniku trzęsienia ziemi została uszkodzona elektrownia jądrowa w Fukushimie powodując jeszcze większe szkody.

Podobno czas leczy rany. W reportażu Katarzyny Boni jasno i wyraźnie widać, że to nieprawda. Czas nie leczy ran, a jedynie pomaga oswoić się z bólem, przyzwyczaić do nowej codzienności. Autorka doskonale pokazuje, że ludzie nawet kilka lat po tej katastrofie wciąż nie potrafią się pozbierać. Próbują sobie radzić na przeróżne sposoby: nurkują i szukają szczątków bliskich na dnie morza, rozmawiają z mnichami w specjalnych, organizowanych przez nich kafejkach, gdzie mogą sobie ponarzekać. Piszą książki koniecznie w języku obcym, bo wtedy słowa też są obce i można udawać, że mniej bolą. Chodzą na warsztaty umierania. Domy można odbudować, dobytek zgromadzić raz jeszcze, ale ludzi nie odzyska się już nigdy.

Jak mam umrzeć, żeby być tam, gdzie ty? Utopić się w morzu? 

Książka została podzielona na trzy części: pierwsza dotyczy tsunami, druga Fukushimy, a trzecia to jeden, krótki rozdział o warsztatach umierania. Autorka przede wszystkim skupia się na ludziach, ale też przemyca sporo wiadomości na temat zachowań w trakcie trzęsienia ziemi czy też informacji o tsunami albo promieniowaniu. W rozmowach Katarzyny Boni z ofiarami kataklizmu pełno jest smutku, żalu i poczucia bezradności, kiedy straszliwy żywioł zabiera twoją córkę, małżonka czy rodziców, a ty możesz jedynie stać i patrzeć. Albo uciekać. Pełno w tym ludzkiej tragedii, która niejednokrotnie nas wzruszy i którą nie sposób będzie potem wyrzucić z głowy.

We wstępie czytamy: "Ganbare! to od 11 marca 2011 roku najczęściej powtarzane słowo w Tohoku - zniszczonym przez tsunami północno-zachodnim regionie Japonii. Zapisywane na tablicach ustawionych wzdłuż dróg, drukowane w lokalnych gazetach, wypowiadane przez przedstawicieli rządu, artystów, dziennikarzy, wolontariuszy. Cała Japonia woła: Gabare! Dajcie z siebie wszystko! Trzymajcie się! Walczcie! Dacie radę!".

Kiedy przewraca się kolejne strony tego reportażu, też ma się ochotę zawołać: Ganbare!.

Polecam wszystkim chcącym zgłębić temat.